پرسپكتيو يك نقطه اى

در حالتى كه پرده تصوير با دو دسته از يالهاى جسمى كه داراى سه دسته يالهاى عمود بر هم اند موازى باشد, پرسپكتيوى كه از جسم مذكور بر روى پرده تصوير خواهيم داشت پرسپكتيو يك نقطه اى خواهد بود.
پرسپكتيو هاى يك نقطه اى براى نشان دادن فضاهاى داخلى , برخى صحنه هاى خيابان و طرحهايى كه
داراى تقسيمهاى مساوى (مدوله) مى باشد استفاده مى شود, ترسيم اين گونه پرسپكتيو ها آسان است.

پرسپكتيو مركزي (perspective)

در پرسپكتيو مركزى از يك نقطه به نام مركز (مركز ديد) نگاه مى كنيم و آنچه را كه ديده مى شود روى
پرده تصوير كه ممكن است در پشت و يا جلوى جسم قرار داشته باشد, تصوير مى كنيم. واضح است كه
در اين نوع پرسپكتيو شعاعهاى مصور با هم موازى نبوده و در همان مركز ديد با يكديگر متقاربند. اين
نوع پرسپكتيو بيشتر در ترسيم نقشه هاى ساختمانى به كار برده مى شود. در ترسيم پرسپكتيو , بر روى يك سطح مسطح حقيقى جوانب مختلف فرم را آن طور كه ديده مى شود ترسيم مى كنيم. به عبارت ديگر يك پرسپكتيو صحيح تصوير سه بعدى ظاهر (آنچه ما مى بينيم) يك جسم آن طور كه در حقيقت وجود داردمى باشد و تنها تصويرى است كه چشم انسان آن را به عنوان واقعيت قبول مى كند و احساسات انسانى مى تواند بر آن قضاوت نمايد,هر چه ما يك شيئى را بيشتر(يا بهتر) درك نماييم , ترسيم پرسپكتيو آن آسانترخواهد بود.

آشنايي با پرسپکتیو در نقاشي

پرسپکتیو یعنی علم طراحی شکل ظاهری اشیاء و نحوه دیدن حجم های سه بعدی و ترسیم آنها برروی سطح دو بعدی قوانین پرسپکتیو امکان نمایش عمق و بعد سوم را بر روی صفحه فراهم می کد.
با تغییروتبدیل خطوط وبا حالتهایی که سایه روشن ایجاد می کند. عمق کاذب و بعد مجازی ایجاد می شود که عامل انحراف دید چشم محسوب می شود وچون چشم مدام در حرکت است هما هنگ با دگرگونی زمان و مکان دریافت های تازه تصویری را بصورت پیوسته ادراک می کند. در حالتیکه تصویر اشیاء که با قوانین پرسپکتیو بوجود می آ ید تنها نمایش لحظات زمان است که بصورت ثابت و ساکن ایجاد شده است.
در عالم طبیعت (فضای سه بعدی), هر چه به چشم بیننده نزدیکتر باشد بزرگتر(پلان جلوه), و هرچه دورتر باشد کوچکتر(پلان عقب) دیده می شود. بدین ترتیب اشیاء مثل تیر چراغ برق ویا ریل قطار که در فواصل مختلف نسبت به بیننده قرار دارند بحالت بزرگتر (اشیاء نزدیک به بیننده) و کوچکتر( اشیاء دور نسبت به بیننده) رؤیت می شوند. نمایش این حالت بر روی سطح, مستلزم رعایت اصول پرسپکتیو است.
اشیایی که ساختمان شکلی آنها از خطوط موازی تشکیل شده است هنگامی که به حالت مایل یا کاملاً در جهت مقابل چشم قرار گیرند فاصله خطوط موازی آن در فاصله دورتر بهم نزدیک می شود ودر صورتیکه به عمق (نقطه گریز در روی افق) ادامه یابد بهم مرسد. بهمین جهت هر قدر فواصل دورتر باشد اندازها نیزکوچکتر خواهد شد.

موقعیت فضایی اشیاء و اجسام طبیعی در اثر مقایسه و چگونگی قرار گرفتن آنها در جلووعقب یکدیگر سنجیده می شود و در نتیجه عمق و فاصل اشیاء مشخص می گردد. با ترسیم عناصرشکلی بر روی سطح به حالتی که شکل ها در جلو و عقب یکدیگر قرار گرفته اند, موقعیت فضایی تصاویر برروی سطح مشخص می شود.
ایجاد پرسپکتیو بدون استفاده از ابزار:

وقتی شما در مورد پرسپکتیو مطالعه می کنید خیلی زود در میابید که شکل ظاهری اشیایی که روی آنها کار می کنید با آنچه واقعا فکر می کنید هستند کاملا متفاوتند.به عنوان مثال یک مکعب را در نظر بگیرید ،شما می دانید که مکعب شش وجه کاملا مساوی دارد که همه ی آنها نیز مربع هستند.با این وجود اگر شش مربع بر کاغذ بکشید و آنها را به هر طریق که امکان دارد با هم ترکیب کنید،نتیجه ی نهایی قطعاً یک مکعب نخواهد بود.
مثال دیگر استوانه است .شما می دانید که بالای یک استوانه به شکل یک دایره ی کامل است.اما به ندرت آنرا به صورت دایره می بینید مگر اینکه بصورت عمودی به آن نگاه کنید.در واقع آنرا به صورت بیضی یا یک خط راست می بینید.با این وجود می دانید که شکل اصلی آن یک دایره است.
بنابراین وقتی از خود می پرسید چگونه می شود چیزی را طراحی کرد نه تنها باید خود این چیزها را بشناسد بلکه می بایست اصول پرسپکتیو را فرا گرفته باشید.علم پرسپکتیو به ما اصولی را یاد می دهد که بوسیله ی آنها اشیا مورد نظرمان را بطور صحیحی بر کاغذ بکشیم -نه آنطور که واقعا هستند بلکه آنطوری که از نقطه ی دیدی خاص مشاهده می شوند .تمرین برای ایجاد پرسپکتیو بدون استفاده از ابزارهای طراحی و رسم،شما را به مهارتی بر اصول اولیه ی آن می رساند که بر مشکلات طراحی فائق آیید.
در جریان این تاپیک تنها تعدادکمی از اصول مهمتر بصورت خلاصه مورد بررسی قرار می گیرند،شما باید حین خواندن این مباحث نظری به پرسپکتیو دور و اطراف محیط واقعی خود توجه داشته باشید به عنوان مثال اگر روی دایره ها و بیضی ها مطالعه می کنید به تمام اشیا قوسی شکل مثل صفحه ساعت ،سطل آشغال و یا دیگر فرمهایی که هر روزه می بینید توجه داشته باشید.
دو اصل مهم:
در مورد پرسپکتیو تنها تعداد کمی اصل پایه و مهم وجود دارد دو موردی که در ذیل می آید مهمترین آنها هستند:
1.اندازه شی ء مورد نظر به نسبت فاصله ی وجهی از آن که با زاویه ی قائمه توسط چشم دریافت می شود در جهتی که آن شیء دیده می شود کاهش پیدا می کند.
2.یک سطح تنها موقعی به شکل واقعی خودش دیده می شود که ابعاد آن موازی با خط دید چشم باشد یا به عبارت دیگر موقعی که بین خط دید چشم و سطح شیء مورد نظر زاویه ی قائمه ساخته شود.
اصل اول را به راحتی می توانید با ایستادن نزدیک به پنجره و نگاه مستقیم از آن به بیرون مورد آزمایش قرار دهید.طول ساختمان کامل در فاصله ی دور فقط چند سانتی متر به نظر می رسد.اگر چند شیء با اندازه های مساوی اما در فاصله های متفاوت نسبت به شما قرار داشته باشند به این موضوع توجه کنید که نزدیک ترین آنها از همه بزرگتر و بقیه به نسبت فاصله ای که با شما دارند کوچک و کوچکتر به نظر می رسند.
اصل دوم را نیز می توان به راحتی ثابت کرد.موقعیکه یک سطح (برای مثال انتهای دایره ای شکل یک استوانه را درنظر بگیرید )در زاویه ی قائمه با خط دید چشم قرار ندارد ابعاد آن تغییر کرده و کوچکتر می شود.به عبارت کاملترموقعیکه موضوع می چرخد،بعد کمتری از آن به نظر می آید و اگر آنقدر بچرخد که سطح مور نظر کاملاً در امتداد خط دید چشم قرار بگیرد و خیلی ساده به صورت یک خط به نظر می آید .این تغییرات در شکل را (فشرده شدن foreshortening)می گویند